Kitap İncelemesi: Beyin Kitabı – Rita Carter

Tıp Fakültesi 1. sınıftayken adını (ne yazık ki) hatırlayamadığım bir hocamın önerisiyle ilk defa duydum Rita Carter’dan Beyin Kitabı’nı. Hocamız ilgi çekici resimlerle, temel konuların “harikulade” özetlendiğini; ilgi duyan tıpçıların mutlaka göz atması gerektiğini söylemişti. İnternet sitelerinden bir bakmış, ancak fiyatı yüzünden alamamıştım.

2. Sınıfa geçtiğimde üst dönemlerden bir arkadaş tekrardan bu kitaptan konuyu açmış, nöroloji hocalarından birinin bu kitabı şiddetle tavsiye ettiğini söylemişti. Ancak tekrar gücüm yetmediği için alamamıştım. Artık kitap içimde bir ukteye dönüşmüştü. (Hayır, korsan kitap kullanmıyor, bilakis karşı çıkıyorum.)

Bu sene, blogumun’da ilk inceleme yazısının konusu olan, Ramachandran’dan Öykücü Beynin ileri okumalarını yaparken tekrar bu kitap adını gördüm. Artık kitabı okumak bir gurur meselesiydi benim için. Kitabın indirime girmesi ve amazon.com’un da 20 TL’lik indirim koduyla birlikte, 60 TL gibi düşük sayılacak (1. sınıfta 120 TL’ydi) bir bedele kitabı satın aldım.

Adetimdir bir kitaba başlamadan önce mutlaka yazarı tanımak için araştırma yaparım: kimdir, nerelidir, neler üzerinde çalışmıştır, hangi okulda hangi eğitimi almıştır? Bu gibi sorular yazarın aklına girip perspektiflerini keşfetmeme ve yazdıklarını daha iyi hazmetmeme yarar sağlar.

Ancak Rita Carter hakkında Google’da bir araştırma yaptığımda yaşadığım hislerin tarifini anlatmak imkansızdı: Önce bir şok dalgası, ardından da “60 TL’yi şimdi buna mı verdim?” hissi…

Yazarımız ne tıp ne psikoloji ne de felsefe eğitimi almış. Hatta üniversite eğitimi aldığından bile emin değilim. Gazeteci olan yazarımız hayatını tıp alanında popüler bilim yazıları yazmaya adamış olsa da, bu ilk bakışta benim için yeterli gelmemişti. Kitaptan beklentilerim çok farklıydı. Kitabın dış görünümü, bana Fundamental Neurosciencevari bir kitap olarak gelmiş nihayet aradığım ucuz, bilgice yoğun, renkli, starterlar için ideal textbooku bulmuş hissi yaratmıştı.

Evet önceden hakkında araştırma yapmadığım, sadece hissiyatlarıma dayanarak aldığım bu kitap, hayal kırıklığı yarattı daha 3 sayfa okumadan. Araştırma yapmadan, sadece referanslara dayanarak almak ve beklentilerimi büyük tutmak; kendi yaptığım çok büyük hatalardı. Sanırım burada kitabı suçlamaya hakkım yok.

Peki bu kitap textbook değilse nedir? Nörolojiyle ilgili herhangi bir Popüler Bilim dergisinin daha sistematik halinde düzenlenmiş; daha kaliteli kağıda, kitap olacak kadar uzunca basılmış hali diyebilirim.

Alfa Bilim tarafından (blogumda şu ana kadar işlediğim tüm kitaplar gibi) Türkiye basımı yapılmış kitabımızın ilk basımına sahibim. 2013 yılında basılmış elimdeki versiyonun çevirisi Güneş Kayacı Sevinç tarafından yapılmış (daha sonra genişçe söz edeceğim gibi, gerçekten çok kötü bir çeviri olmuş.). Totalde 241 Sayfa olan kitap uzun olmasa bile tasarımı itibariyle aşırı yorucu geliyor.

Önceki paragraflarda kitabın kendisinin dergi gibi, tasarımının ise yorucu olduğundan bahsetmiştim. Bunla ne demek istediğimi merak etmiş olan arkadaşlar için kitabın ingilizce versiyonundan tanıtım amaçlı iki sayfa paylaşmak isterim.

Her sayfada yazıların ve resimlerin dağılımı değişse de, aşağı yukarı böyle bir dağılım mevcut. Yanlış anlaşılma olmasın, bol bol mevcut olan resimlerin yerleştirilişini çok beğendim. Ancak bir paragraf sütunundan başka sütuna atlarken oluşan yorgunluğun, kitap boyutu bir tık daha küçük yapılarak aşmalarını beklerdim. (Kitap standart bir textbook büyüklüğünde.)

Kitaplardaki metinler çoğumuz için bilindik şeylerden bahsediyor olsa da resimleri gerçekten muazzam şekilde, en küçük detaylara dikkat edilerek oluşturulmuş. Resimler kaliteli bir nöro anatomi pratiği yapmış hissiyatı yaratıyor ve öğrenilenler, görsellerin kuvetiyle doğru orantılı olarak çok kalıcı oluyor diyebilirim.

Sırf bu resimler için bile kitap alınabilir. Resimleri için alan kişinin, çok keyifli vakit geçireceğine şüphesi olmasın.

Ayrıca yapmam gereken çok önemli bir eleştiri var. Kitabın Türkçe versiyonu olmamış! Yazım yanlışlarından, okların yanlış konumlandırılmasına bol bol hata saptamak mevcut. Anlamda yaşanan kaymaların yaşattığı can sıkıcı his bir yana, deneyimsiz okuyucuyu yanlış bilgiye sürükleyecek çok kritik hatalar yapılmış. Maalesef yanlış bilgi bir kez kazanıldığında, düzeltmesi çok zor oluyor.

Örneğin 62. sayfada beyin sapı anatomisinde Inferior Serebellar Pedinkül’ü İnferior Serebral Pedinkül olarak tanımlamışlar. Başka bir sayfada Ventral Boynuzdan ok çıkarıp Canalis Centralis yazılmış. Bu hatalar korkunç örnekler olsa da yanlışlar bunlarla sınırlı değil. Bol bol anlam kayması, düşük cümle veya yazım yanlışı görmek mümkün.

Kitabın Bölümleri

• Giriş (MR Görüntüleri ile başlıyor kitap. Çok hoş bir tercih olmuş)
• Beyin ve Beden
• Beyin Anatomisi (Çok güzel ilüstrasyonlar ve fonksiyonel anatomi dersi niteliğinde anlatımlar var)
• Duyular (Ortalama bir Duyular fizyolojisi dersi tadında ancak çok daha güncel bilgilerle hazırlanmış. Özellikle görme konusu tatmin edici.)
• Hareket ve Kontrol
• Duygu ve His
• Sosyal Beyin (Seks, Aşk gibi konulara değiniliyor)
• Dil ve İletişim (Broca ve Wernicke alanları hakkında görece kapsamlı bir anlatım var. Bu bölüm özel olarak hoşuma gitti)
• Bellek (Çoğu kişiyi fazlasıyla tatmin edecek bir bölüm.)
• Düşünme
• Bilinç
• Bireysel Beyin
• Gelişim ve Yaşlanma
• Hastalıklar ve Bozukluklar (Kişisel olarak beklentilerimi en yüksek tuttuğum nokta burasıydı, hayal kırıklığına uğradım.)

Kitaptan bulabilecekleriniz:

• Güncel ve ufuk açabilecek bilgiler. (Genel okuyucu için)
• Kafa yormadan keyifle yapılabilecek genel bilgi tekrarı (Konuya ilgisi olan okuyucu için)
• Güzel ilüstrasyon ve film görüntüleri.
• Yüksek baskı kalitesi.
• İlginç vakalar ve hastalıklar (Genel okuyucu için)

Kitabın eksileri

• Genel okuyucu için yazılmış. Konunun meraklıları için bir şey vaat etmiyor.
• Türkçe versiyonunda çok kritik hatalar var. Okuma zevkine zarar verdiği gibi, yanlış bilgi de sunuyor.
• Fiyatı pahalı.

Son olarak kitabı önerir miyim derseniz, genel okuyucuya ve konuya ilgisi olan çok fazla deneyimi olmayanlara, tıpa yeni başlayacaklara veya eğlenceli vakit geçirmek isteyen konu meraklılarına öneririm.

Puan Notu: 3/5